O giełkocie z perspektywy naukowej. Badania dr Moniki Kaźmierczak nad mową bezładną

Chyba każdy z nas ma w gronie swoich przyjaciół i znajomych kogoś, kto mówi za szybko i niewyraźnie, za którego wypowiedzią trudno nadążyć. Zaburzenie to w języku naukowym nazywane jest giełkotem. Badania nad mową bezładną prowadzi na Wydziale Filologicznym dr Monika Kaźmierczak z Zakładu Dialektologii Polskiej i Logopedii UŁ.

Giełkot jest zaburzeniem płynności, charakteryzującym się tempem wypowiedzi, które jest postrzegane jako zbyt szybkie, zbyt nieregularne (lub oba te elementy jednocześnie) dla mówiącego. Nieprawidłowości te manifestują się takimi objawami, jak: nadmierna liczba tzw. zwykłych niepłynności w mowie, nieprawidłowe stosowanie pauz i wzorców prozodycznych, niewłaściwy (zwykle nadmierny) stopień koartykulacji. W definicję tego zaburzenia wpisuje się również chaotyczny sposób językowego formułowania myśli.

– W swoich badaniach nad giełkotem staram się wyróżnić charakterystyczne cechy tego zaburzenia, przybliżyć istotę mowy bezładnej polskim logopedom, pacjentom czy rodzicom pacjentów. Jakiś czas temu zaczęłam zastanawiać się, czy dzięki zastosowaniu metafor osoby zmagające się z giełkotem będą w stanie precyzyjniej scharakteryzować swój sposób myślenia i mówienia, co pozwoliłoby im samym, a także terapeutom czy uczestnikom codziennej komunikacji lepiej zrozumieć, z czego wynikają trudności w porozumiewaniu się, jak można wesprzeć osobę z giełkotem. Okazało się, że użycie języka metaforycznego ułatwia pacjentom opisanie swojego giełkotu w procesie diagnozy oraz na kolejnych etapach terapii, zdecydowanie podnosi ich samoświadomość  – zaznacza dr Monika Kaźmierczak.

Badaczka z UŁ w swoich działaniach nie ograniczyła się tylko do udziału w konferencjach i pisania artykułów na temat tego zaburzenia. Postanowiła również dzielić się swoją wiedzą w przestrzeni publicznej. W listopadzie 2021 roku z inicjatywy dr Kaźmierczak na Facebooku powstała Grupa G (jak GIEŁKOT), która skupia ludzi zainteresowanych tą tematyką. Publikowane posty zawierają wypowiedzi osób, które zmagają się z giełkotem, linki do najnowszych publikacji naukowych poświęconych temu zagadnieniu oraz wskazówki, gdzie szukać sprawdzonych informacji o mowie bezładnej.

Działalność badawcza i popularyzatorska dr Moniki Kaźmierczak została doceniona na forum międzynarodowym. W najnowszym newsletterze ICA (International Cluttering Association – Międzynarodowego Stowarzyszenia Giełkotu) „The T.R.A.D.E” ukazały się artykuły przybliżające najnowsze publikacje i wystąpienia konferencyjne, ale również działalność facebookowej grupy prowadzonej przez badaczkę z UŁ.

– Moim celem jest popularyzacja wiedzy na temat giełkotu w Polsce. Mam nadzieję, że dzięki kolejnym podejmowanym inicjatywom systematycznie będzie wzrastać świadomość na temat natury tego zaburzenia, że lepiej zrozumiemy osoby zmagające się z giełkotem – podsumowuje dr Kaźmierczak.